مشکلات پوستی رایج در خرگوش‌های خانگی

مشکلات پوستی در خرگوش‌های خانگی ازجمله مشکلات شایع به حساب می‌آید.

علت بیماری‌های پوستی در خرگوش‌ها متفاوت است؛ مشکلاتی همچون پودودرماتیت و عفونت‌های انگلی و باکتریایی شایع‌تر هستند حال آنکه عفونت‌های ویروسی شیوع کمتری دارند.

استرس و درد نیز نقش مهمی دارند و هنگام مشاوره‌ی اولیه و برنامه‌ریزی برای درمان باید مدنظر قرار گرفته شوند.

در این مطلب از پت پزشک به معرفی بیماری‌های پوستی رایج در خرگوش‌های خانگی می‌پردازیم.

مطالعات انجام شده در زمینه بیماری پوستی خرگوش

همان‌طور که گفتیم، اختلالات پوستی یکی از رایج‌ترین دلایل بردن خرگوش‌ها نزد دامپزشک است.

مطالعه‌ای که در انگلستان انجام شد، نشان داد که ۲۵ درصد خرگوش‌هایی که نزد دامپزشک برده می‌شوند مشکلات پوستی دارند، این مشکل پس از مشکلات مربوط به دندان (۳۰ درصد) در رتبه‌ی دوم قرار دارد.

در یک مطالعه‌ی مشابه، ۲۹ درصد از موارد بیماری‌های خرگوش در کالیفرنیای آمریکا هم مربوط به مشکلات پوستی بود و دراین‌میان پودودرماتیت در بین مشکلات پوستی رتبه اول (۲۵ درصد موارد) و پس از آن آبسه (۲۰ درصد) و آلوپسی (مو ریختگی،۱۶ درصد) قرار دارند.

بااین‌حال بررسی‌ای که در فنلاند انجام شد، نشان داد که تنها ۱۶ درصد خرگوش‌هایی که نزد دامپزشک برده می‌شوند مشکل پوستی دارند.

مشکل پوستی پس از مشکلات مربوط به دندان و ستون فقرات در این کشور در جایگاه سوم قرار دارد. اگرچه دلیل این مسئله در فنلاند می‌تواند واکسینه نکردن خرگوش‌ها در برابر بیماری میکسوماتوز و بیماری خون ریزی دهنده خرگوش باشد.

ازآنجاکه این بیماری‌ها در فنلاند دیده نمی‌شوند، صاحبین خرگوش‌های خانگی حیوان خود را برای معاینه‌ی سالیانه نزد دامپزشک نمی‌برند و درنتیجه ممکن است به مشکلات پوستی توجه کمتری نشان داده شود و تشخیص داده نشوند.

این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت معاینه‌ی منظم خرگوش جهت تشخیص مشکلاتی است که ممکن است جزئی‌تر بوده و یا از دید صاحبان پنهان مانده باشند.

متاسفانه در ایران نیز بیماری های پوستی خرگوش به دلیل عدم رعایت اصول بهداشتی و ناآگاهی از بیماری های خرگوش میزان مراجعین با علت بیماری های پوست زیاد می‌باشد.

به نظر نمی‌رسد که سن، جنسیت و نژاد خرگوش بر نوع بیماری پوستی که بدان‌ها مبتلا می‌شوند تأثیر داشته باشد.

هرچند شاید آن‌چنان مطالعاتی در این زمینه انجام‌نشده است که بتوان بیماری‌های پوستی را به یکی از سه مورد ذکرشده مرتبط ساخت.

نکاتی در درمان خرگوش باید به آنها توجه کرد

محصولات مجاز خیلی زیادی برای استفاده جهت درمان خرگوش‌های خانگی وجود ندارد و اگر چیزی تجویز می‌شود باید با احتیاط تجویز شود.

علاوه‌براین، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد التهاب روده می‌کنند بنابراین باید تدبیری جهت مراقبت هرچه بیشتر از خرگوش اندیشیده شود.

خرگوش‌ها با توجه به ریسک بالای بروز عوارض جانبی، معمولاً با استروئیدهای تزریقی یا موضعی درمان نمی‌شوند، مخصوصاً که این‌ها احتمال سرکوب سیستم ایمنی را بالا می‌برند.

استفاده از محصولات موضعی همچون محلول‌های ضد میکروب، با توجه به خطر استرس و هیپوترمی در خرگوش‌های ضعیف باید با دقت و مراقبت انجام شود.

بیماری های پوستی رایج خرگوش

در زیر فهرستی از شایع‌ترین علائم بالینی که مرتبط با بیماری پوستی در خرگوش‌ها هستند آورده شده‌است:

• آلوپسی
• گیر کردن موها درهم
• پوسته پوسته شدن پوست(Scaling)
• نودول یا برآمدگی‌های پوستی
• سفت شدن پوست
• درماتیت (التهاب پوستی)
• سوختگی پرینه (محدوده‌ی میان منطقه تناسلی و مقعد)
• تجمع مدفوع در ناحیه پرینه

آلوپسی (کچلی)

ریزش مو در خرگوش‌هایی که جراحت دیگری ندارند می‌تواند دلایل مختلف بسیاری داشته باشد، از جمله کندن مو، باربرینگ، مشکلات هورمونی و التهاب موضعی قبلی.

کندن مو از ناحیه گردن یا غبغب، شکم و پاها در خرگوش‌های ماده‌ای که نزدیک زایمان‌شان است اتفاق طبیعی است و این رفتار را به جهت لانه‌سازی انجام می‌دهد.

حتی خرگوش‌هایی که آبستنی کاذب را تجربه می‌کنند نیز گاهی موهای این قسمت از بدن خود را می‌کنند.

کندن مو ممکن است به دلیل کمبود تغذیه، مثلاً کمبود فیبر در رژیم غذایی نیز باشد.

خرگوش‌هایی که نمی‌توانند به ناحیه تحریک‌شده یا آسیب‌دیده‌ی خود به دلیل آرتروز، چاقی و چین‌های پوستی بدنشان دسترسی داشته باشند گاهی اوقات به جای آن موهای غبغب خود را می‌جوند.

در آلوپسی ابتدا طاسی‌های ساده دیده می‌شود اما گاهی اوقات پوست هم تحریک می‌شود و آسیب می‌بیند.

موهای پشت گردن خرگوش معمولاً نازک هستند. تراکم پوشش در این ناحیه به طور فصلی یا با نوسانات هورمونی در ماده‌های عقیم نشده تغییر می‌کند.

اگر نگرانی‌ای از بابت ریزش موهای این قسمت یا بیش از حد کم‌پشت شدن و نازک شدن آن‌ها دارید بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.

بارباربرینگ یا جویدن مو چیزی است که در میان خرگوش‌های همخانه با یکدیگر یا خرگوش‌های همخانه با خوکچه هندی‌ها دیده می‌شود.

بروز این رفتار بدین‌صورت است که خرگوش موهای خود یا دیگران را می‌جود و ظاهراً می‌آراید.

استرس و تجمع جمعیت بیش از حد باعث تشدید این مشکل می‌شود.

نواحی باربر شده یا اصطلاحاً آراسته شده به صورت قسمت‌هایی که موهایش ریخته یا شکسته (نوک آن‌ها کنده شده) پدیدار می‌شوند و طاسی کامل را شاهد نیستیم.

گاهی اوقات ریزش مو در محل آسیب قبلی دیده می‌شود و مربوط به روند بهبودی است.

در این صورت موها در عرض چند ماه دوباره در این ناحیه رشد می‌کنند؛ مگر این‌که زخم بزرگ بوده و آسیب عمیقی به پوست وارد شده باشد.

کنه در گوش، مو یا پوست

هنگام موریزی عادی، موهای کرکی زیرین ممکن است ضخامتش تغییر کند اما پوست نباید پوسته پوسته شود.

از دست دادن موها به صورت تکه‌تکه همراه با پوسته پوسته شدن خفیف تا شدید در پشت خرگوش مشخصه‌ی  cheyletiella parasitovorax، رایج‌ترین کنه پوستی در خرگوش‌هاست.

موهایی که در مرز ناحیه‌ی طاس‌شده هستند به‌راحتی دسته‌دسته کنده می‌شوند و معمولاً مقداری پوسته‌پوسته‌ی ضخیم به آن وصل است. کنه مو ممکن است باعث خارش بشود یا نشود.

دامپزشک ممکن است پوست یا موی خرگوش را آزمایش کند، اما تشخیص کنه‌ها اغلب دشوار است.

خوشبختانه کنه‌ها معمولاً به سهولت ریشه‌کن می‌شوند. درمان عادی معمولاً با ضد انگل های رایج چون ایورمکتین انجام می‌شود.

کنه گوش خرگوش (Psoroptes Cuniculi) باعث تولید پوسته‌پوسته‌های زیاد قرمز- قهوه‌ای در مجرای گوش می‌شود.

در این مورد خرگوش ممکن است است سرش را زیاد تکان دهد، یک گوش یا هر دو گوشش را زیاد بخاراند یا هر دو گوشش خمیده و افتاده باشد.

این بیماری برای خرگوش بسیار دشوار و ناراحت‌کننده است. حتی کنه‌ها ممکن است با چشم غیرمسلح دیده شوند و در امتداد پوسته‌ها حرکت کنند.

اگر چندان مشخص نباشند در معاینه با میکروسکوپ مشخص خواهند شد. این کنه‌ها ممکن است در نواحی دیگر پوست، مخصوصاً بالای دم دیده شوند که باعث خارش و پوسته‌پوسته شدن می‌شوند.

معمولاً برای درمان این مورد هم از ایورمکتین تزریقی یا خوراکی استفاده می‌شود اما سلامکتین هم امتحان خودش را در این زمینه پس داده‌است. لزومی ندارد که گوش‌ها را تمیز کرده و پوسته‌پوسته‌ها را بردارید که البته این کار دردناک هم هست.

وقتی درمان با هرکدام از داروهای ذکرشده آغاز شود و کنه‌ها کشته شوند، بهبود به سرعت صورت می‌گیرد و پوسته‌پوسته‌ها خودبه‌خود می‌افتند.

نکته: باز هم مهم است که پس از هر بار درمان، محیط زندگی خرگوش را به درستی تمیز کنید.

کک‌ها

کک‌ها می‌توانند باعث ریزش مو، قرمزی، پوسته‌پوسته‌های ریز و خارش شوند.

برای درمان کک‌ها می‌توان از سلامکتین یا ایمیداکلوپراید استفاده کرد. محیط زندگی خرگوش را هم باید تمیز کرد.

محیط را می‌توان با حشره‌کش‌ها ضدعفونی کرد به شرطی که تا زمان خشک شدن اسپری، خرگوش در محیط نباشد.

برای تمیز کردن فرش و قالیچه هم می‌توانید از پودر بورات یا بوراکس استفاده کنید.

هشدار در مورد حمام کردن

بسیاری از خرگوش‌ها بر اثر استفاده از محصولات شوینده با خاصیت حشره‌کشی (یا شامپوهای مخصوص) دچار شوک یا مرگ شده‌اند. محصولات حشره‌کش عوارض پوستی‌ای را در پی دارند اما درعین‌حال بیشتر استرس و مرگ‌ومیر خرگوش‌ها ناشی از حمام شدن، شسته شدن یا خشک شدن است تا خود محصول استفاده‌شده.

پس از استحمام و شستشو خرگوش ها  علائمی همچون رنگ‌پریدگی، افسردگی یا ضعف چک کنید. در صورت بدتر شدن خرگوش باید فوراً اقدام کرد. گاهی اوقات علی‌رغم درمان سریع، بازهم خرگوش از دست می‌رود.

رطوبت مزمن منجر به بروز مشکلاتی می‌شود

اگر پوست خرگوش به طور مزمن در معرض رطوبت باشد، در این صورت ممکن است ابتدا به طاسی، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن دچار شده و پس از آن به عفونت باکتریایی دچار شود.

التهاب پوست اطراف چشم

 

منبع رطوبت ممکن است محیط باشد (نشت آب از آب‌خوری، بستر مرطوب، بیش از حد تمیز شدن توسط خرگوش دیگر) یا مایعات بدن خود خرگوش (نشت ادرار، لکه‌های مدفوع، بزاق بیش از حد به دلیل مشکلات دندان یا ترشحات چشمی).

التهاب ناحیه پرینه به دلیل نشت ادرار

عفونت توسط باکتری سودوموناس آئروژینوزا گاهی اوقات موجب درماتیت یا آماس پوستی مرطوب می‌شود که به شکل تغییر رنگ موها به چیزی شبیه به رنگ آبی خودش را نشان می‌دهد. اگر خرگوش از آب آلوده به سودوموناس نوشیده باشد، نیاز به ضدعفونی شدید و دقیق یا تعویض آب‌خوری است.

اولین و مهم‌ترین گام در درمان، پیدا کردن منبع رطوبت و از بین بردن آن است. این مرحله ممکن است شامل مراجعه به دامپزشک جهت مشکلاتی همچون آرتروز، مشکلات مثانه، قرمزی و التهاب در چشم و تغییر در رژیم غذایی به منظور اصلاح چاقی باشد.

به خرگوش‌هایی با چنین مشکلاتی نباید اجازه‌ی بیرون رفتن از منزل را داد چراکه طعمه‌ی حشرات دیگر خواهند شد.

مراقبت روزانه از ناحیه آسیب‌دیده ضروری است و شامل کوتاه کردن موها، تمیز کردن با کلرهگزیدین یا محلول رقیق ید و استفاده از پودر یا پماد موضعی آنتی‌بیوتیک/ضدالتهاب می‌باشد.

مصرف شدید یا طولانی مدت از کورتیکواستروئیدهای موضعی می‌تواند عوارض جانبی سیستمیک داشته باشد و باید از آن پرهیز کرد. در صورت مشاهده‌ی چرک، تب یا بی‌حالی نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک (براساس آزمایش کشت/حساسیت) می‌باشد.

پودودرماتیت

پودودرماتیت (میخچه پا) بیشتر در خرگوش‌هایی دیده می‌شود که کف محیط زندگی‌شان از سیم یا دیگر مواد سخت و زبر و مرطوب ساخته شده است اما ممکن است در خرگوش‌هایی که تابه‌حال در قفس نبوده‌اند نیز دیده شود.

خرگوش‌هایی که بدن‌های سنگینی دارند، خرگوش‌های چاق و خرگوش‌هایی که کف پایشان موهای نازکی دارند (رکس) بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

در موارد جزئی و ساده، تهیه‌ی سطح استراحتی نرم و جاذب (مثلاً حوله یا پارچه)، تمیز کردن سطح زیر پا و استفاده از پانسمان به مدت ۱ الی ۲ هفته در درمان مؤثر خواهد بود.

می‌توانید با مشورت دامپزشک داروهای موضعی نیز تهیه کنید. اگر خرگوش دچار چاقی است، درمان آن می‌تواند به درمان پودودرماتیت کمک کند.

در مواردی که پا دچار عفونت شدید یا زخم عمیق شده‌است، عکس‌برداری با اشعه ایکس لازم است تا مشخص شود که آیا عفونت به استخوان نفوذ کرده است یا خیر؛ آزمایش کشت/حساسیت و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک مناسب نیز توصیه می‌شود.

اگر عفونت به استخوان نفوذ کرده است و فقط یک پا درگیر شده است، شاید لازم باشد برای رها کردن خرگوش از درد، قطع عضو صورت بگیرد.

 درماتوفیتوز(رینگ ورم)

کرم حلقه‌ای در اصل کرم نیست بلکه قارچی است که خود را به صورت لکه‌ای گرد و قرمز نشان می‌دهد و از دیگر علائم آن می‌توان به پوسته‌پوسته شدن، نواحی طاس اشاره کرد که شایع‌تر از حلقه‌ی قرمزرنگ هستند.

این بیماری قارچی اغلب در سر، گوش‌ها و صورت خرگوش دیده می‌شود. در این بیماری درمان بوسیله‌ی دارو (و استفاده از داروهای موضعی برای ضایعات کوچک) صورت می‌گیرد.

سفلیس خرگوش

Treponema Cuniculi نام باکتری اسپیروکت است که شبیه به باکتری‌ای است که در انسان‌ها باعث سفلیس می‌شود.

این باکتری عمدتاً باعث ایجاد درماتیت‌های پوسته‌پوسته در اطراف دستگاه تناسلی یا بینی خرگوش می‌شود اما در موارد شدیدتر می‌تواند به سمت بالا رفته و روی صورت و اطراف چشم‌ها نیز خودش را نشان بدهد.

این ارگانیسم در برابر اکثر درمان‌های موضعی مقاوم است اما به خوبی به پنی‌سیلین جی‌پروکئین پاسخ می‌دهد. در طی این درمان باید مراقب مشکلات روده خرگوش بود.

توده‌ها، برآمدگی‌ها، سرطان

آبسه شایع‌ترین شکل تورم پوستی در خرگوش‌هاست. از آن‌جا چرک تولیدشده اغلب دارای قوام غلیظ پنیر خامه‌ای مانند است و پوششی ضخیم دارد، سوراخ کردن، تخلیه کردن و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های سیستماتیک اغلب در درمان آنها موثر نیست. ترجیح در این مورد بر برداشتن آبسه از طریق جراحی است.

برای آبسه‌هایی که به هر دلیلی قابل برداشتن از طریق جراحی نیستند طیف گسترده‌ای از درمان‌های بالقوه وجود دارد.

مهم‌ترین چیز این است که پیش از هر گونه درمانی، کشت هوازی و بی‌هوازی انجام شود تا مناسب‌ترین نوع آنتی‌بیوتیک تشخیص داده شود. درهرصورت با دامپزشک خود در مورد شیوه‌ی درمان آبسه مشورت کنید.

شایع‌ترین علت ایجاد توده و برآمدگی در خرگوش‌ها زگیل‌ها هستند که توسط ویروس پاپیلوما و تومورهای خوش‌خیم مانند تومورهای چربی  می‌باشند.

سرطان‌های بدخیم پوستی در خرگوش‌ها شایع نیستند اما ممکن است رخ بدهند و اغلب در اثر گسترش سرطانی دیگر (اغلب و به‌ویژه سرطان رحم) هستند.

هر گونه توده‌ی غیرمعمول روی پوست را باید به لحاظ اندازه، شکل و رنگ تحت‌نظر داشت و بوسیله‌ی دامپزشک مورد معاینه قرار داد.

اگر توده‌ای از پوست برداشته شد، فکر بدی نیست که از طریق دامپزشک‌تان آن را برای پاتولوژی بفرستید تا علت ایجاد آن شناسایی شده و در صورت لزوم درمان، اقدام شود.

نکته آخر

بیماری‌های پوستی ذکرشده در این مطلب همه‌گیر نیستند.

درمان‌های خانگی اغلب بی‌اثر هستند و ممکن است منجر به عوارض و یا حتی از دست رفتن حیوان شوند.

همواره بهتر است که در صورت وجود هرگونه نگرانی با دامپزشک مشورت کنید.